Ο διαμελισμός της Παλαιστίνης
Ο διαμελισμός της Παλαιστίνης
Γράφει ο Μανόλης Πλούσος
Στα 1896 ένας ουγγροεβραίος δημοσιογράφος, ονόματι Theodore Herzl, εκδίδει ένα πολύκροτο βιβλίο με τίτλο «Το εβραϊκό κράτος». Σε αυτό προβαίνει σε μια σειρά παρατηρήσεων σχετικά με τους λόγους της αδυναμίας των απανταχού Εβραίων να ενταχθούν στις κοινωνίες της Ευρώπης, καθώς και στα αίτια του ευρωπαϊκού αντιεβραϊσμού. Πράγματι είναι γνωστά τα πογκρόμ ενάντια σε Εβραίους σε όλη την Ευρώπη, κυρίως κατά τους σκοτεινούς αιώνες, όπου κάθε συμφορά αποδιδόταν σε αυτούς. Ενδεικτικός ο διωγμός από την Ισπανία στα 1492 αρκετών χιλιάδων Σεφαραδιτών Εβραίων, που αναζήτησαν νέα πατρίδα στην Οθωμανική αυτοκρατορία, καθώς και του πολύ μεταγενέστερου πογκρόμ στην Ρωσία στα 1881.
Ο Th.Herzl βλέποντας πως η συνύπαρξη με τους χριστιανικούς πληθυσμούς της Ευρώπης δεν ήταν κάτι δεδομένο, πρότεινε για πρώτη φορά την ίδρυση ενός εβραϊκού κράτους. Το κίνημα του ονομάστηκε Σιωνιστικό, από το όνομα Σιών, που ήταν ένας λόφος στην Ιερουσαλήμ και συχνά στην Παλαιά Διαθήκη ονομαζόταν έτσι και η ίδια η Ιερουσαλήμ. Ουσιαστικά το κίνημα αυτό εμφορούταν από αντίστοιχα ή παραπλήσια ιδανικά με τα λοιπά εθνικιστικά κινήματα της τότε Ευρώπης. Το αντίστοιχο με τον ευρωπαϊκό διαφωτισμό κίνημα της Haskalah, καθοδηγούμενο από τον Moses Mendelssohn, πρέσβευε την αντικατάσταση της θρησκείας, ως συνεκτικού ιστού των απανταχού Εβραίων, με την καλλιέργεια της εθνικής συνείδησης. Έτσι στα 1897 στην Βασιλεία της Ελβετίας λαμβάνει χώρα το πρώτο σιωνιστικό συνέδριο, με 200 αντιπροσώπους εβραϊκών κοινοτήτων, που κατέληξε στο «πρόγραμμα της Βασιλείας». Το πρόγραμμα αυτό, κατ’ ουσίαν, ήταν ένας οδικός χάρτης για την ίδρυση εβραϊκού κράτους στην Παλαιστίνη, ενώ παράλληλα ιδρυόταν και ο Παγκόσμιος Σιωνιστικός Οργανισμός (World Zionist Organization). Το κίνημα βρήκε ανταπόκριση στους κόλπους των κοσμικών Εβραίων, όχι όμως και στους κύκλους των υπερορθόδοξων πιστών του Ιουδαϊσμού, που θεωρούσαν, ότι η ίδρυση του βασιλείου των Εβραίων θα πραγματοποιούνταν με την έλευση του Μεσσία.
Από τους πρώτους Ευρωπαίους που στήριξαν το αίτημα των Εβραίων για απόκτηση δικού τους κράτους ήταν ο Βρετανός Arthur Balfour. Ως Υπουργός των Εξωτερικών της Βρετανίας στα 1917, προωθούσε την ιδέα της χρησιμοποίησης των Εβραίων της Ρωσίας ως μοχλού πίεσης για την παραμονή της Ρωσίας στον Α΄ Παγκόσμιο πόλεμο. Ως αντάλλαγμα προσέφερε στους Εβραίους παλαιστινιακά εδάφη για τη δημιουργία «εθνικής εστίας για τον εβραϊκό λαό». Η «δήλωση Balfour», ώθησε αρκετές χιλιάδες Εβραίους να μεταναστεύσουν στη Παλαιστίνη, παρά την συντριπτική πλειοψηφία των Αράβων που κατοικούσαν εκεί. Στα 1917 οι Εβραίοι αντιπροσώπευαν μόλις το 10% του πληθυσμού της περιοχής. Με το τέλος του Μεγάλου Πολέμου η Παλαιστίνη περνά σε βρετανικά χέρια και οι εποικισμοί αυξάνονται, ειδικά στις πόλεις Χάιφα και Τελ Αβίβ. Μάλιστα η βρετανική διοίκηση συμπεριέλαβε στις επίσημες γλώσσες της περιοχής και τα εβραϊκά. Με την απόκτηση της Παλαιστίνης, όμως, οι Βρετανοί θα έρθουν στα επόμενα χρόνια αντιμέτωποι με δυο νέα και αντικρουόμενα προβλήματα. Τον αραβικό εθνικισμό, που ζητούσε την ίδρυση παλαιστινιακού κράτους και του συνεχώς αυξανόμενου εβραϊκού εθνικισμού, που ζητούσε την ίδρυση εβραϊκού κράτους στην ίδια περιοχή. Οι Άραβες θεωρούσαν αναφαίρετο δικαίωμα τους τον έλεγχο της περιοχής καθώς και των ιερών τόπων της Ιερουσαλήμ και δεν είδαν ιδιαίτερα θετικά τις βρετανικές κινήσεις για ίδρυση εβραϊκού κράτους. Πολύ δε περισσότερο όταν οι αθρόες μεταναστεύσεις Εβραίων άρχισαν να μεταβάλλουν την εθνολογική σύσταση της περιοχής. Οι Βρετανοί αρχικά προσπάθησαν να προωθήσουν μια σολομώντεια λύση και στα 1937 προτείνουν την ίδρυση δυο κρατών, ένα εβραϊκό και ένα παλαιστινιακό, ενώ τον έλεγχο των ιερών πόλεων Ιερουσαλήμ και Βηθλεέμ θα αναλάμβαναν οι ίδιοι. Το ξέσπασμα όμως του Β’ Παγκοσμίου πολέμου άλλαξε προς στιγμή τις ισορροπίες και οι Βρετανοί στράφηκαν προς τους Άραβες. Ο λόγος της στροφής αυτής ήταν το πετρέλαιο. Με το τέλος του Α΄ Παγκόσμιου πολέμου οι Βρετανοί απέκτησαν εντολή για την Μεσοποταμία, μια εξ ολοκλήρου αραβική περιοχή πλούσια σε «μαύρο χρυσό». Εκεί σχεδίασαν μια νέα χώρα, το Ιράκ, το οποίο ήλεγχαν εμμέσως εγκαθιστώντας στα 1932 συνταγματική μοναρχία της αρεσκείας τους με πρώτο ηγεμόνα τον Φεϊζάλ Α΄. Οι Βρετανοί, όπως το έθεσε και ο ίδιος ο Τσόρτσιλ, ως επικεφαλής του Γραφείου Αποικιών τότε, έπρεπε να επιδιώξουν τη δημιουργία μιας ιρακινής κυβέρνησης με συνταγματικό μονάρχη που θα έχαιρε της βρετανικής «στήριξης»… Ενδεχόμενη απευθείας διοίκηση της περιοχής θα τους κόστιζε υπερβολικά. Η εκμετάλλευση του πλούσιου υπεδάφους ήταν πρώτη προτεραιότητα στην βρετανική ατζέντα, καθώς το πετρέλαιο θα επέτρεπε την απρόσκοπτη κυριαρχία του βρετανικού ναυτικού σε όλη την υφήλιο. Στη νεοσυσταθείσα τότε Εταιρεία Πετρελαίων του Ιράκ, οι βρετανικές εταιρείες ελέγχουν το 50% της εταιρείας. Έτσι στα 1939 εκδόθηκε η «Λευκή Βίβλος», που όριζε ότι ο εβραϊκός πληθυσμός της Παλαιστίνης δεν θα έπρεπε να ξεπερνά το 1/3 του συνολικού πληθυσμού.
Το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου και η αποκάλυψη των ωμοτήτων του Ολοκαυτώματος δημιούργησε σε παγκόσμια κλίμακα θετικό κλίμα για το αίτημα των Εβραίων ίδρυσης ανεξάρτητου κράτους στην Παλαιστίνη. Για τους Βρετανούς όμως, που είχαν εξαντληθεί λόγω του Β΄ Παγκόσμιου πολέμου, η διατήρηση της αχανούς αυτοκρατορίας τους κόστιζε υπερβολικά πλέον. Σε όσες περιοχές ήλεγχαν στην υφήλιο έψαχναν τρόπους να απαγκιστρωθούν. Στις περισσότερες των περιπτώσεων ο έλεγχος πρώην βρετανικών αποικιών πέρασε στα χέρια των Η.Π.Α. Έτσι και στην περίπτωση της Παλαιστίνης, τον Οκτώβριο του 1945, μια κοινή αμερικανοβρετανική επιτροπή αναλαμβάνει να ξεδιαλύνει τον αραβοεβραϊκό γόρδιο δεσμό, χωρίς, όμως, αποτέλεσμα. Στα ελεγχόμενα ακόμη εδάφη από τους Βρετανούς, η κατάσταση θα αρχίσει να ξεφεύγει από τον έλεγχο ένα χρόνο αργότερα, και συγκεκριμένα το καλοκαίρι του 1946. Εβραϊκές τρομοκρατικές οργανώσεις ξεκινούν αντάρτικο ενάντια στους Βρετανούς. Επικεφαλής των ομάδων αυτών ο μετέπειτα πρωθυπουργός του Ισραήλ, Νταβίντ Μπέν-Γκουριόν. Τον Ιούλιο του 1946 η οργάνωση «Ιργκούν» τοποθετεί βόμβα στο κεντρικό ξενοδοχείο της Ιερουσαλήμ «Βασιλιάς Δαβίδ», σκοτώνοντας 91 άτομα και τραυματίζοντας 46. Οι Βρετανοί μη αντέχοντας περαιτέρω αναγκάζονται να αποχωρήσουν και το Φλεβάρη του 1947 η «καυτή πατάτα» της Παλαιστίνης περνά στα χέρια του νεοπαγούς Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών, που με «το καλημέρα» αναγκάζεται να διαχειριστεί ένα πολύπλοκο πρόβλημα. Ο Ο.Η.Ε. συστήνει την Ειδική Επιτροπή των Ηνωμένων Εθνών για την Παλαιστίνη, η οποία προτείνει την ίδρυση δυο ανεξαρτήτων κρατών, ενός αραβικού και ενός εβραϊκού, στα πλαίσια μιας οικονομικής ένωσης και την υπαγωγή της Ιερουσαλήμ υπό διεθνή έλεγχο. Το σχέδιο υπερψηφίζεται από τη Γενική Συνέλευση του Ο.Η.Ε. τον Νοέμβριο του 1947, αλλά όχι με μεγάλη πλειοψηφία. 35 κράτη ψηφίζουν υπέρ και 32 κατά ή απέχουν…
Ενώ όμως αυτά συνέβαιναν στα διπλωματικά σαλόνια, η πραγματικότητα στην Παλαιστίνη επιδεινωνόταν σταθερά. Οι Άραβες αρνούνταν, φυσιολογικά, να παραχωρήσουν το ήμισυ της περιοχής που ήλεγχαν εξ ολοκλήρου, και οι Εβραίοι διεκδικούσαν κάτι που τελούσε υπό τον έλεγχο των προγόνων τους χιλιάδες χρόνια πριν… Με την σταδιακή απαγκίστρωση των Βρετανών το χάος και η αναρχία επεκτάθηκαν. Τον Απρίλιο του 1948, στο χωριό Ντέιρ Γιασίν, δυτικά της Ιερουσαλήμ, 240 Άραβες, οι μισοί γυναικόπαιδα, σφαγιάζονται από άτακτους Εβραίους στρατιώτες, τον Ιούλιο του 1948 ακόμη 250 σφαγιάζονται στην πόλη Λίντα, ενώ αρκετές εκατοντάδες σκοτώνονται τον Οκτώβριο του 1948 στο χωριό Ντουέιμα κοντά στην Χεβρώνα, όλα αυτά στα πλαίσια των «επιχειρήσεων εκκαθάρισης του εδάφους» από τις παραστρατιωτικές εβραϊκές ομάδες «Ιργκούν» και «Στερν». Τον Σεπτέμβριο μάλιστα του 1948 φονεύεται από Εβραίους τρομοκράτες ο Σουηδός απεσταλμένος του Ο.Η.Ε. στην Ιερουσαλήμ κόμης Μπερναντότε! Οι ισραηλινές δυνάμεις, υποστηριζόμενες με όπλα που τους παρείχαν πολλές κομμουνιστικές χώρες, όπως η Τσεχοσλοβακία, κατάφεραν σχετικά γρήγορα να επιβληθούν στα πεδία των μαχών. Απέναντι τους είχαν ένα μωσαϊκό αραβικών δυνάμεων, που υποστήριζαν τους Παλαιστίνιους. Η κυριότερη και πιο αξιόμαχη ήταν η Ιορδανία, καθώς η Συρία, ο Λίβανος, το Ιράκ και η Αίγυπτος δεν μπόρεσαν, ή δεν θέλησαν, να προσφέρουν ιδιαίτερα. Άλλωστε οι μοναρχίες των περισσότερων αραβικών κρατών της περιοχής, που ήταν ελεγχόμενες από τους Βρετανούς και τους Αμερικάνους, δεν ήταν αντίθετες στην ίδρυση του κράτους του Ισραήλ. Μάλιστα ανταποκρίθηκαν θετικά όταν το Ισραήλ ζήτησε ανακωχή. Μέχρι το τέλος των εχθροπραξιών τον Ιανουάριο του 1949 περίπου 6.000 Ισραηλινοί και 2.000 Άραβες θα χάσουν τη ζωή τους, ενώ 950.000 Παλαιστίνιοι θα εκπατριστούν παίρνοντας τον δρόμο της προσφυγιάς. Επίσημα το Ισραήλ ιδρύθηκε στις 14 Μάη 1948 με πληθυσμό 630.000 κατοίκους, ενώ το αντίστοιχο παλαιστινιακό κράτος δεν θα δει το φως της ημέρας… Οι περιοχές που αντιστοιχούσαν στο κράτος της Παλαιστίνης, περίπου το 45% των εδαφών, κατελήφθησαν κατά 22% από το Ισραήλ, η Ιορδανία κατέλαβε τη δυτική όχθη του Ιορδάνη, ενώ η Αίγυπτος κατέλαβε την Λωρίδα της Γάζας. Βέβαια ούτε η Ιορδανία, ούτε η Αίγυπτος σχεδίαζαν να παραχωρήσουν κάποιας μορφής αυτονομίας στις περιοχές που κατέλαβαν… Η γέννηση του κράτους του Ισραήλ μνημονεύεται από του Παλαιστινίους ως η «Νάκμπα», δηλαδή η καταστροφή…
eranistis.net
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου