ΜΝΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ Θυσιαστήριο αγωνιστών
Θυσιαστήριο αγωνιστών
skopeftirio_kesarianis.jpg
Ενα λιτό μνημείο υπάρχει από το 2005 για να θυμίζει τον τόπο της θυσίας στις επόμενες γενιές.
...Ετούτη η μάντρα αντίκρυ σου, το σύνορο του κόσμου.
Σ’ αυτήν επάνω βρόντηξαν ο Διγενής κι ο Χάρος.
Ητανε πρώτη του Μαγιού, φως όλα μέσα κι έξω
(έξω τα χρυσολούλουδα και μέσα η καλοσύνη)...
Γιάννη Ρίτσου «Σκοπευτήριο Καισαριανής»
Πρωτομαγιά και Καισαριανή έγιναν συνώνυμα πριν από 72 χρόνια. Η προσφυγούπολη πήρε το όνομά της από το βυζαντινό μοναστήρι που βρίσκεται στις παρυφές του Υμηττού, αλλά το Σκοπευτήριό της έμελλε να κατοχυρωθεί στη συλλογική μνήμη ως το αιώνιο «δισκοπότηρο» των αγώνων για λευτεριά και κοινωνική δικαιοσύνη.
Από ένα παιχνίδι της Ιστορίας, Καισαριανή και Σκοπευτήριο «γεννήθηκαν» από την ίδια αιτία.
Ως το 1922 ο σημερινός δυναμικός δήμος βρισκόταν έξω από τον αστικό ιστό και ο πρώτος οικιστικός πυρήνας δημιουργήθηκε μετά την εθνική τραγωδία, όταν 8.000 πρόσφυγες από τη Σμύρνη και τα Βουρλά της Μικράς Ασίας έστησαν τα πρόχειρα καταλύματά τους δίπλα στο ρέμα του Ηριδανού.
Μια άλλη ομάδα ξεριζωμένων εγκαταστάθηκε στην Καλλιθέα, σε έκταση που απαλλοτριώθηκε από το Δημόσιο και ανήκε στην Πανελλήνια Σκοπευτική Εταιρεία.
Η αποζημίωσή της περιλάμβανε και την παραχώρηση έκτασης 610 στρεμμάτων στην Καισαριανή, με όρο να εκχωρούνται οι εγκαταστάσεις για ασκήσεις των ενόπλων δυνάμεων.
Αργότερα δόθηκε άδεια χρήσης και στον Ομιλο Φιλάθλων Κυνηγετικού Οπλου.
Οι ριπές των όπλων ήταν ενοχλητικές για την περιοχή, που αναπτύχθηκε με γοργούς ρυθμούς και το 1934 αποσχίστηκε από την Αθήνα για να γίνει χωριστός δήμος.
Οι παράγκες έδωσαν τη θέση τους σε διώροφα μπλοκ κατοικιών, που στην πλειονότητά τους διατηρούνται ώς σήμερα.
Οι πρόσφυγες, βενιζελικοί ώς το κόκαλο, παρέμειναν πάντα σταθεροί στις προοδευτικές πεποιθήσεις τους και γρήγορα προσχώρησαν στις κομμουνιστικές αρχές.
Δεν είναι τυχαίο ότι σε όλη τη διάρκεια της Κατοχής οι ανατολικές συνοικίες της Αθήνας κράτησαν ψηλά τη σημαία της Εθνικής Αντίστασης και η Καισαριανή έγινε το «άπαρτο κάστρο» της.
Οι Γερμανοί επέλεξαν, κάθε άλλο παρά τυχαία, το Σκοπευτήριο για να κάνουν εκτελέσεις αγωνιστών, που ξεκίνησαν το 1942 και ώς την απελευθέρωση οι εκτελεσθέντες έφτασαν τους 739.
Ανάμεσά τους 20 Ιταλοί και 5 Γερμανοί στρατιώτες που είχαν αποσκιρτήσει από τα κατοχικά στρατεύματα.
Το «μεγάλο κακό», όπως είχε γράψει η αγωνίστρια του ΕΛΑΣ Ευτυχία Μουρίκη, έγινε τα ξημερώματα της Πρωτομαγιάς του 1944.
Οι Γερμανοί θέλησαν να απαντήσουν στην επίθεση που δέχτηκε στρατιωτικό κλιμάκιο στους Μολάους Λακωνίας.
Στις 27 Απριλίου διμοιρία του 8ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ, με επικεφαλής τον ανθυπολοχαγό Μανώλη Σταθάκη, οργάνωσε επίθεση κατά της 41ης ναζιστικής μεραρχίας, στην οποία σκοτώθηκε ο επικεφαλής της Φραντς Κρεχ και πολλοί στρατιώτες.
Τρεις ημέρες αργότερα, η «Καθημερινή» δημοσιοποιεί τα αντίποινα του Γερμανού στρατιωτικού διοικητή στην Ελλάδα, ο οποίος αποκάλυπτε ότι «υπό την εντύπωσιν του κακουργήματος τούτου, Ελληνες εθελονταί εφόνευσαν αυτοβούλως 100 άλλους κομμουνιστές»!
Διέταζε επίσης τον τυφεκισμό όλων των ανδρών που θα συναντούν τα κατοχικά στρατεύματα στον δρόμο από τους Μολάους ώς τη Σπάρτη.
Η ναζιστική διοίκηση δεν περιορίστηκε στην... αυτόβουλη δράση των δωσίλογων και την εν ψυχρώ εκτέλεση πολιτών στη Λακωνία, που έφτασαν τους 325 όπως αναφέρθηκε στη δίκη της Νυρεμβέργης.
Το πρώτο και πιο γνωστό μέτρο αφορούσε την εκτέλεση 200 κομμουνιστών που βρίσκονταν αιχμάλωτοι στο στρατόπεδο Χαϊδαρίου.
Από αυτούς οι 135 ήταν αγωνιστές που ο Μεταξάς είχε φυλακίσει στην Ακροναυπλία και είχαν παραδοθεί από τις ελληνικές αρχές στις γερμανικές δυνάμεις Κατοχής.
Οι εκτελέσεις ξεκίνησαν τα ξημερώματα της Πρωτομαγιάς, σε ομάδες των είκοσι ατόμων, και είναι γνωστό το θάρρος των αγωνιστών που έπεφταν με το κεφάλι ψηλά και το σύνθημα «Ζήτω η Ελλάδα, ζήτω η λευτεριά».
Μετά την απελευθέρωση, ο τόπος του μαρτυρίου συνέχισε να χρησιμοποιείται ως σκοπευτήριο!
Μόλις τον Ιούνιο του 1983, οι κάτοικοι της Καισαριανής έπειτα από 17ήμερη κατάληψη του χώρου πέτυχαν την πρώτη τους νίκη και με απόφαση του υπουργείου Πολιτισμού, που φέρει την υπογραφή της Μελίνας Μερκούρη, χαρακτηρίστηκε ιστορικός τόπος αλλά μόνον ένα τμήμα 110 στρεμμάτων.
Αμέσως η δημοτική αρχή προχώρησε σε καλλιτεχνικό διαγωνισμό για τη δημιουργία μνημείου που θα θυμίζει στους αιώνες την εκτέλεση των 200 αγωνιστών.
Τη θυσία τους και τα μηνύματα του απελευθερωτικού αγώνα συμβολίζει με μοναδικό τρόπο το Μνημείο των Πεσόντων Αγωνιστών, που ολοκληρώθηκε το 2005.
Διαμορφώθηκε με βάση την πρόταση του γλύπτη Απόστολου Φονακίδη, που αναδείχτηκε από τον διαγωνισμό και διακρίνεται για τους ισχυρούς συμβολισμούς της.
Λίγα μέτρα μετά την είσοδο ξεδιπλώνεται σε δύο επίπεδα ο κυρίως χώρος του Μνημείου.
Στο πρώτο κυριαρχούν οι 12 στήλες από γρανίτη, που είναι χωρισμένες σε δύο ομάδες και δημιουργούν ένα είδος αψίδας.
Πάνω τους έχουν χαραχτεί τα ονόματα όλων των εκτελεσθέντων κατά την Κατοχή στην Καισαριανή, ανάμεσα στα οποία ξεχωρίζουν οι 200 της Πρωτομαγιάς.
Πίσω από τη γρανιτένια συστοιχία έχουν διαμορφωθεί δύο υδάτινες επιφάνειες, ενώ στην απόληξή της έχουν κατασκευαστεί σκαλιά που οδηγούν στο δεύτερο επίπεδο.
Και σε αυτή την ενότητα κυριαρχεί ο γρανίτης, από τον οποίο έχουν κατασκευαστεί οι δύο στήλες, ύψους 7 μέτρων η καθεμία, που λειτουργούν ως προπομποί για τον τόπο της Θυσίας, ο οποίος οριοθετείται από τον πέτρινο τοίχο και από σεβασμό παραμένει απείραχτος.
1. Η τελευταία εκτέλεση
Οι 200 της Πρωτομαγιάς δεν ήταν η τελευταία εκτέλεση στην Καισαριανή. Ερευνες δείχνουν ότι το Σκοπευτήριο χρησιμοποιούνταν ώς τον Σεπτέμβριο του 1949. Η τελευταία που στάθηκε ηρωικά απέναντι στο απόσπασμα («Αυγή» 4/6/2013) ήταν η Λαμπρινή Ραντά Καπλάνη από το Φραντάτο Ικαρίας.
2. Το μνημείο
Γόνος οικογένειας αντιστασιακών, ο γλύπτης Απόστολος Φονακίδης γεννήθηκε στον Εβρο το 1945 και κατά τον Εμφύλιο κατέφυγε στη Βουδαπέστη. Σπούδασε στη Σόφια και έργα του έχουν κερδίσει σημαντικά βραβεία σε Ελλάδα, Γαλλία, Ολλανδία και ΗΠΑ. Εχει φιλοτεχνήσει το μνημείο της Εθνικής Αντίστασης, που βρίσκεται στην πλατεία της Καισαριανής, ενώ έργα του βρίσκονται στο Αιγάλεω, το Φάληρο, το Περιστέρι και την Κοκκινιά.
3. Κατακραυγή
Πάγιο αίτημα των κατοίκων της Καισαριανής είναι να αποδοθεί στον δήμο ολόκληρη η έκταση των 610 στρεμμάτων για να διαφυλαχθεί και να αναδειχτεί. Το 2013 ένα τμήμα 99 στρεμμάτων, που έχει περιέλθει από το 1976 στον τότε Οργανισμό Σχολικών Κτιρίων, μεταβιβάστηκε στο ΤΑΙΠΕΔ με στόχο την πώλησή του, προκαλώντας τη γενική κατακραυγή. Σε μια συμβολική κίνηση, ο Αλέξης Τσίπρας αμέσως μετά την ανάληψη των πρωθυπουργικών καθηκόντων του κατέθεσε λίγα κόκκινα λουλούδια στο μνημείο των 200 της Καισαριανής. πηγη Εφ,Συντακτων!!
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου