Το Μακεδονικό για τους αρχαίους Έλληνες
Το Μακεδονικό για τους αρχαίους Έλληνες
DUNKAN 1890 VIA GETTY IMAGES
Είναι 2 Αυγούστου του 338 π.χ και βρισκόμαστε στην Χαιρώνεια της Βοιωτίας, βιώνοντας τον επιθανάτιο ρόγχο της περιπόθητης ελευθερίας του αρχαίου ελληνικού κόσμου. Ο βασιλιάς Φίλιππος β’ της Μακεδονίαςπετυχαίνει μια άκρως αποφασιστική νίκη, ενάντια στα συνασπισμένα στρατεύματα των Αθηναίων και των Θηβαίων. Από δω και στο εξής η βούληση του Μακεδόνα βασιλιά θα αποτελεί βούληση και του Ελληνικού κόσμου. Απερίσπαστος πια, έχοντας διευθετήσει το Ελληνικό ζήτημα, θα αφιερωθεί στο μεγαλεπήβολο σχέδιο της εισβολής στην Περσία μέχρι να τον βρει ο θάνατος στις Αιγές το 336.
Η μάχη της Χαιρώνειας ήταν για τους Αθηναίους η τελευταία πράξη ενός δράματος που όφειλαν να παίξουν σεβόμενοι την μακραίωνη και λαμπερή ιστορία τους. Ήταν ζήτημα τιμής να μην παραχωρήσουν την ηγεμονία της Ελλάδας άνευ αντιστάσεως. Μετά την ήττα τους ολόκληρος ο ελληνισμός εισέρχεται σε μία νέα φάση. Η μοναρχία θα θριαμβεύσει και η πόλη-κράτος θα καταστεί μνημείο ανθρώπινης πολιτικής οργάνωσης με μεγάλη ακτινοβολία.
Αυτή η νίκη για τον Φίλιππο δεν ήταν τίποτα παραπάνω από μία διευθέτηση ενός ζητήματος που θα τον βοηθούσε να εκπληρώσει τον απώτερο σκοπό του, που ήταν η «συνένωση» των Ελλήνων και η συμμετοχή τους στην περσική εκστρατεία, γι’ αυτό και η συμπεριφορά του απέναντι στους Έλληνες υπήρξε λελογισμένη. Στους Αθηναίους προσφέρθηκε ειρήνη και σεβασμός της εδαφικής τους ακεραιότητας, ενώ στους Θηβαίους οι προσφορές ήταν φτωχότερες. Μια Μακεδονική φρουρά εγκαταστάθηκε στην Καδμεία και οι αντιφρονούντες είτε εξορίστηκαν είτε εκτελέσθηκαν. Οι σημαντικές πόλεις της Πελοποννήσου θα σπεύσουν να συνάψουν ειρήνη με τον Φίλιππο εκτός φυσικά από τους Σπαρτιάτες οι οποίοι αρνήθηκαν πεισματικά κάθε διάλογο, γεγονός που θα σημάνει την αρχή του τέλους της ηγεμονικής τους θέσης στην περιοχή. Εξ’ ου και ο υπαινιγμός του ΑλεξανδρινούΚαβάφη, «για Λακεδαιμονίους να μιλούμε τώρα»
Ο σκοπός της πανελλήνιας «σύμπραξης» έχει σχεδόν επιτευχθεί έστω και με την εξαναγκασμένη συμμετοχή των πληγωμένων από άποψη γοήτρου Ελλήνων. Η συνέλευση στην Κόρινθο την επισφραγίζει και ο Φίλιππος πολιτικά ευφυής ως ήταν σχεδιάζει το πολεμικό του πλάνο, με την επίφαση της εκδίκησης για την περσική εισβολή του Ξέρξη. Ήταν ο μόνος τρόπος για να απαλύνει την κατάθλιψη των Ελλήνων που δεν μπορούσαν πια να ορίζουν τη μοίρα τους, και να τους ωθήσει στη σύμπραξη με τα σχέδια του. Μετά την συνέλευση της Κορίνθου ο Φίλιππος είναι ο ακλόνητος ρυθμιστής των ελληνικών πραγμάτων. Το θετικό των εξελίξεων ήταν η απαγόρευση κάθε είδους σύγκρουσης μεταξύ των Ελληνικών πόλεων γεγονός που αποτελούσε μάστιγα όλων των προηγούμενων αιώνων και τίμημα της εκτεταμένης πολιτικής διαίρεσης του Ελληνικού χώρου.
Αυτή η νέα οργάνωση που οδήγησε σε ομοσπονδία ήταν στην ουσία ένα όργανο απόλυτα ελεγχόμενο από την Μακεδονική ηγεμονία, ένα πρόσθετο όπλο στην Μακεδονική φαρέτρα. Ο θάνατος του Φίλιππου θα αναβάλλει τις εξελίξεις. Ότι με κόπο, οξυδέρκεια και μεθόδευση κατάφερε ο εξαιρετικά ικανός αυτός ηγεμόνας, θα το ολοκληρώσει ο γιος του Αλέξανδρος. Από μόνη της η συνένωση του μεγαλύτερου μέρους του ελληνικού και Βαλκανικού κόσμου, νομίζω ότι αποτελεί έργο δυσκολότερο από την κατάκτηση της Περσικής αυτοκρατορίας. Όπως έχουμε ξαναπεί βέβαια οι Έλληνες ποτέ δεν είδαν με καλό μάτι την ουσιαστική τους υποταγή στην Μακεδονική βούληση, απλά υπέμειναν το «δίκαιο» του ισχυρότερου όπως επίσης και τον παρεμβατισμό του στα εσωτερικά τους ζητήματα, όπως είδαμε και στο προηγούμενο άρθρο.
COMMONS WIKIMEDIA
Η παραπάνω εικόνα είναι ο λεγόμενος κρατήρας του Δερβενίου (ταφικό εύρημα), είναι χάλκινος με κράμα κασσίτερου και χρησιμοποιήθηκε σαν οστεοδόχο σκεύος. Η κύρια παράσταση αντλείται από το Διονυσιακό κύκλομε κεντρικές μορφές τον θεό Διόνυσο και την Αριάδνη με τη συνοδεία εκστασιασμένων μαινάδων. Δεν θα μακρηγορήσω με την περιγραφή του άλλωστε η εικόνα μιλά από μόνη της. Έχουμε να κάνουμε με ένα αριστούργημα, κάποιου Μακεδόνα καλλιτέχνη ο οποίος είναι βαθιά επηρεασμένος από την αττική τεχνοτροπία, βαθιά επηρεασμένος από τον Ελληνικό κόσμο. Αυτό που οι αρχαίοι Έλληνες δεν πετύχαιναν με τα όπλα το πετύχαιναν πάντα με τον πολιτισμό τους.
Στην ερώτηση « ήταν οι Μακεδόνες φυλετικοί συγγενείς των αρχαίων Ελλήνων; »η απάντηση μου είναι: Δεν μπορώ να είμαι σίγουρος. Γι’ αυτό που είμαι σίγουρος είναι ότι θέλησαν πολύ και τελικά κατάφεραν να θεωρούνται μέτοχοι του αρχαιοελληνικού πολιτισμού.
Στην ερώτηση « μπορούμε να θεωρήσουμε του Μακεδόνεςμέροςτουαρχαίου, τονίζω,Ελληνικού κόσμου; » θα απαντούσα ναι, χωρίς να αναλογίζομαι τα επεκτατικά επιτεύγματα του Αλέξανδρου, τα οποία μέχρι και σήμερα σκορπούν ρίγη εθνικιστικής υπερβολής, που οδηγούν σε ανούσιες εξωτερικές προστριβές με σκοπό την ψηφοθηρία. Μέρος του αρχαίου Ελληνικού κόσμου θα θεωρούσα προσωπικά, σχεδόν «αυθαίρετα» όποιο πολιτισμό επηρεάστηκε ανεξίτηλα από τον ιδεολογικό πλουραλισμό και την πνευματικότητα των αρχαίων Ελλήνων. Πώς θα μπορούσαν οι τόσο γειτονικοί Μακεδόνες να ξεφύγουν του κανόνα; Μην ψάχνετε άσκοπα να βρείτε φυλετικές ομοιότητες. Ο Ηρόδοτος για παράδειγμα τους ταυτίζει με τους Δωριείς.
Αυτή η πολιτισμική εξάπλωση που επηρέασε μέρος του Μεσογειακού κόσμου, οφείλεται εν πολλοίς σε μία πόλη που της έχω ασκήσει έντονη κριτική σε πολιτικό επίπεδο για συγκεκριμένη περίοδο. Είναι φυσικά η Αθήνα και η συμβολή της στην ανάπτυξη και σχετικά ειρηνική διάδοση του αρχαιοελληνικού πολιτισμού υπήρξε καθοριστική και αδιαμφισβήτητη.
Αυτό που πρέπει να θυμόμαστε πάντα, είναι ότι η εισβολή και η κατάκτηση της βαθύπλουτης Περσίας, ήταν κάτι που η Μακεδονική πυγμή σχεδόν«επέβαλλε»στις ελληνικές πόλειςεν είδει εκδίκησης. Ίσως εκεί να οφείλεται η σύγχρονη εμμονή στην Ελληνικότητα της Μακεδονίας.
Αν χάσουμε αυτό το προνόμιο χάνουμε και την πατρότητα ενός τόσο επιτυχημένου επεκτατικού πολέμου, χάνουμε τη «δόξα» και την εκτίμηση που δεν μπορούμε να βρούμε στο σύγχρονο περιβάλλον μέσα από τα πεπραγμένα μας κυρίως σε πολιτικό επίπεδο. Κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει ότι οι νεότεροι Έλληνες έχουν να επιδείξουν ιδιαίτερα αξιόλογη πολιτισμική πορεία τουλάχιστον μέχρι πριν κάποια χρόνια. Η πολιτική και θεσμική υπανάπτυξη είναι αυτή που μας πονάει πιο πολύ και φυσικά η απαξίωση που εισπράττουμε απ’ έξω όσον αφορά αυτή την καθυστέρηση.
Αν ο φόβος μας εν τέλει, είναι ότι το σύγχρονο γειτονικό μας κρατίδιο όπως ειρωνικά το αποκαλούμε για να νιώσουμε κι εμείς κάποια στιγμή υπέρτεροι κάποιου, έχει σκοπό να μας κλέψει το τουριστικό προϊόν που πουλάμε εδώ και δεκαετίες. Ας θυμηθούμε ότι η Πέλλα, οι Αιγές, τα Στάγειρα, η Αμφίπολη ή ακόμα και οι Φίλιπποι ή η Όλυνθος, βρίσκονται σε Ελληνικό έδαφος, οπότε θα μπορούμε ακόμα να ζούμε από την ακτινοβολία τους για πολλά χρόνια ακόμα. Επαναπαυμένοι σε αυτά που δημιούργησαν κάποιοι πολύ μακρινοί«συγγενείς» μας. Παρ’ όλα αυτά δε νομίζω ότι το πρόβλημά μας είναι μόνο αυτό. Η διαιώνιση του θέματος της ονομασίας συμφέρει πολύ κόσμο. Συμφέρει από ψυχολογικής άποψης μέρος του απλού κόσμου και από πολιτικής άποψης μέρος του πολιτικού κόσμου.
Το άρθρο έχει αρχικά δημοσιευθεί στο viewtag.gr
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου