Brexit ή Bremain: Η ώρα της αφύπνισης για την Ευρώπη - Στις κάλπες οι Βρετανοί (συνεχής ενημέρωση)
Η ψηφοφορία θα ολοκληρωθεί στις 12:00 τα μεσάνυχτα ώρα Ελλάδας - Ισοπαλία (2-2) στις δημοσκοπήσεις λίγες ώρες πριν το άνοιγμα της κάλπης - Τα πρωτοσέλιδα του διεθνούς Τύπου - Mετ' εμποδίων η προσέλευση των ψηφοφόρων στα εκλογικά κέντρα λόγω βροχοπτώσεων - Ουρές στα γραφεία ανταλλαγής συναλλαγμάτος
ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ: 05:00 | ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ: πριν 25'
14:00 Στο Διαδίκτυο κυκλοφορούν εικόνες με ουρές ψηφορόρων έξω από εκλογικά τμήματα, ωστόσο αυτό δεν είναι πάντα ενδεικτικό για το ύψος στο οποίο θα κινηθεί η προσέλευση. Ιστορικά, η προσέλευση των Βρετανών σε δημοψηφίσματα είναι κατά κανόνα χαμηλότερη από ό,τι σε γενικές εκλογές -εξαίρεση ήταν μόνο τα δημοψηφίσματα του '98 για την βόρεια Ιρλανδία και του '14 για τη Σκωτία (και τα δύο είχαν γίνει μόνο στις εν λόγω επικράτειες).
13:50 Mετ' εμποδίων η προσέλευση των ψηφοφόρων στα εκλογικά κέντρα καθώς σε απέραντο ποτάμι έχουν μετατραπεί πολλοί δρόμοι σε Λονδίνο και Εσσεξ λόγω των σφοδρών βροχοπτώσεων που έπληξαν περιοχές της Βρετανίας τις τελευταίες ώρες.
Σύμφωνα με τους αναλυτές ο καιρός πιθανόν να λειτουργήσει υπέρ του Brexit. «Tο ποσοστό συμμετοχής που αναμένεται να κυμανθεί σήμερα στο 80%, είναι έναw σημαντικός παράγοντας στη σημερινή ψηφοφορία καθώς, μια μεγάλη συμμετοχή θα ήταν υπέρ του «Remain». Αν λόγω των προβλημάτων, η συμμετοχή δεν είναι μεγάλη, ενδέχεται αυτό να βγάλει νικητή το Brexit», αναφέρουν.
13:40 Σύμφωνα με νέα δημοσκόπηση της Ipsos MORI την Πέμπτη το 52% των Βρετανών ψηφοφόρων επιλέγουν παραμονή στην Ευρωπαϊκή Ένωση και το 48% τάσσονται υπέρ του Brexit. Να σημειωθεί ότι μετά την δημοσιοποίηση της εν λόγω δημοσκόπησης η στερλίνα ενισχύθηκε έναντι του δολαρίου φθάνοντας στα υψηλότερα επίπεδα των τελευταίων έξι μηνών. Η δημοσκόπηση διενεργήθηκε για λογαριασμό της εφημερίδας Evening Standard σε δείγμα 1.590 ανθρώπων από την Τρίτη έως την Τετάρτη.
13:30 Remain ψηφίζουν οι Γερμανοί. Οι γερμανοί πολιτικοί αλλά και οι γερμανοί πολίτες τάσσονται αναφανδόν υπέρ της παραμονής της Μεγάλης Βρετανίας στην ΕΕ. Τι θα ψήφιζαν όμως οι Γερμανοί εάν πραγματοποιούνταν και στη Γερμανία παρόμοιο δημοψήφισμα;
13:20 Η JPMorgan, η ανάλυση της οποίας έβλεπε προβάδισμα 2 μονάδων στην παραμονή, είναι αρκετά πιο επιφυλακτική, τοποθετώντας τις πιθανότητες του Brexit στο 45%.
13:15 Οι πιθανότητες παραμονής της Βρετανίας στην Ευρωπαϊκή Ενωση (ΕΕ) ανέρχονται σε 84% σήμερα έναντι 16% για το ενδεχόμενο εξόδου σύμφωνα με την εταιρεία στοιχημάτων Betfair. Εχθές, η ίδια εταιρία έδινε ποσοστά 78% για Bremain και 22% για Brexit.Το σίγουρο είναι ότι τα γραφεία στοιχημάτων είναι μέχρι στιγμής οι μεγάλοι κερδισμένοι: Υπολογίζεται ότι έχουν παιχτεί 75 εκατ. ευρώ γύρω από το δημοψήφισμα.
12:50 Ο ηγέτης του βρετανικού, αντιευρωπαϊκού Κόμματος Ανεξαρτησίας (Ukip), Νάιτζελ Φάρατζ κατά την άφιξή του σε εκλογικό κέντρο.
12:45 Τα ταχυδρομεία στην Βρετανία ανακοίνωσαν ότι την Τρίτη έδωσαν τέσσερις φορές περισσότερο συνάλλαγμα από ό,τι την αντίστοιχη ημέρα του 2015.
Ουρές στα γραφεία ανταλλαγής συναλλαγμάτος
12:10 «Θα είναι μία δύσκολη ημέρα για τις αγορές, μέχρι να ανακοινωθούν τα επίσημα αποτελέσματα» σημειώνει η Barclays και προσθέτει: «Φυσικά, στο επίκεντρο θα βρίσκεται η στερλίνα. Αλλά και τα υπόλοιπα ευρωπαϊκά νομίσματα, όπως και η ισοτιμία δολαρίου - γεν, αναμένεται να επηρεαστούν».
12:05 Το βρετανικό νόμισμα ενισχύεται κατά 0,61% στα 1,4796 δολάρια, ενώ ενδοσυνεδριακά άγγιξε και το επίπεδο των 1,4844 δολαρίων - το υψηλότερο των τελευταίων έξι μηνών.
Ο βρετανικός δείκτης FTSE 100 το τελευταίο τρίμηνο
12:00 Στις κάλπες πριν λίγο και η Πρώτη Υπουργός της Σκωτίας Νίκολα Στάρτζον.
11:50 Το βρετανικό δημοψήφισμα κυριαρχεί στον διεθνή ΤύποΟ γαλλικός Monde κυκλοφορεί με εξώφυλλο «Brexit, το "Μη Ηνωμένο" Βασίλειο» στεκόμενος στο ότι οι ψηφοφόροι εμφανίζονται διχασμένοι.
Η Figaro καταφεύγει στον Σέξπιρ και ρωτά «Να Brexit ή να μην Brexit;»
Η Liberation ρωτά «Ποιος είναι μέσα;»
Βραβείο διαπραγματευτικής ικανότητας παρίνει όμως η γερμανική Bild, που προσφέρει στο εξώφυλλο σειρά παραχωρήσεων στους Γερμανούς: «Ψηφίστε να μείνετε και θα αναγνωρίσουμε το επίμαχο γκολ στον τελικό του Μουντιάλ το '66, θα παίξουμε απέναντί σας χωρίς τερματοφύλακα στα πέναλτι του Euro, θα έρθουμε όλοι στα 100α γενέθλια της Ελισάβετ» και, η μεγαλύτερη παραχώρηση όλων, «θα σας κρατάμε τις ξαπλώστρες στα ξενοδοχεία» (μόνιμη διαμάχη μεταξύ βρετανών και γερμανών τουριστών σε ξένες χώρες).
11:11 Δεν καταγράφονται σημαντικά προβλήματα στην ψηφοφορία, αν και ο καιρός είναι βροχερός σε αρκετές περιοχές της χώρας.
11:05 Στο εκλογικό κέντρο και ο Τζέρεμι Κόρμπιν.
11:00 Ο πρωθυπουργός Ντέιβιντ Κάμερον μαζί με τη σύζυγό του ψήφισε δύο ώρες μετά το άνοιγμα της κάλπης.
10:55 Στις διεθνείς αγορές, η στερλίνα κατέγραφε ενίσχυση πριν ενισχυόταν έναντι των υπόλοιπων νομισμάτων, αγγίζοντας στο άνοιγμα των ασιατικών αγορών το 1,4844 δολ. (ενίσχυση κατά 0,4% και στο υψηλότερό της επίπεδο από τον Ιανουάριο). Το χρηματιστήριο στο Λονδίνο άνοιξε με άνοδο 0,6%, ενώ στο πράσινο βρίσκονται και τα υπόλοιπα μεγάλα ευρωπαϊκά χρηματιστήρια. Σταθεροποιητικά το Χρηματιστήριο Αθηνών.
10:45 Τα πρωτοσέλιδα του βρετανικού Τύπου
The Times: «Οι τελικές δημοσκοπήσεις αφήνουν το μέλλον της Βρετανίας στην κόψη του ξυραφιού».
The Guardian: «Τελευταία χαντάκι - ώθηση για να μείνει στην Ευρώπη»
Independent: «Η ημέρα της κρίσης»
FT: «Η ένταση στην Βρετανία πριν από την ιστορική ψηφοφορία για την ένταξη στην ΕΕ»
The Sun: «Μέρα ανεξαρτησίας»
Daily Mirror: «Μην κάνετε ένα άλμα στο σκοτάδι ... ψηφίστε παραμονή σήμερα»
10:10 Κάλεσμα στους Βρετανούς να ψηφίσουν υπέρ της παραμονής στην Ευρωπαϊκή Ένωση απηύθυνε ο Ντέιβιντ Κάμερον. «Ψηφίστε υπέρ της παραμονής, ώστε τα παιδιά και τα εγγόνια μας να έχουν ένα καλύτερο μέλλον», έγραψε ο Βρετανός πρωθυπουργός στο twitter το πρωί της Πέμπτης.
9:50 Οριακό προβάδισμα στο Brexit έδωσαν το απόγευμα της Τετάρτης δύο δημοσκοπήσεις στη Βρετανία, για να έρθουν τη νύχτα ακόμα δύο έρευνες που έφεραν μπροστά την παραμονή στην Ε.Ε., λίγες ώρες πριν ανοίξουν οι κάλπες για το ιστορικό δημοψήφισμα.
Συνολικά 46,5 εκατομμύρια ψηφοφόροι καλούνται να αποφασίσουν για το ευρωπαϊκό ή μη μέλλον της χώρας τους.
Τα εκλογικά τμήματα θα παραμείνουν ανοιχτά ως τις 22:00 τοπική ώρα (24:00 ώρα Ελλάδος), ενώ τα πρώτα αποτελέσματα αναμένονται τις πρωινές ώρες της Παρασκευής.
Με τη λήξη της διαδικασίας, το καθένα από τα 382 κέντρα καταμέτρησης θα συγκεντρώσει τον αριθμό των ψηφοδελτίων και θα ανακοινώσει τα ποσοστά συμμετοχής του εκλογικού σώματος (το τελικό ποσοστό συμμετοχής αναμένεται να ανακοινωθεί στις 05:00 τοπική ώρα, 07:00 ώρα Ελλάδας).
Στη συνέχεια το κάθε κέντρο θα καταμετρήσει τα ψηφοδέλτια και θα ανακοινώσει τον αριθμό αυτών που τάσσονται υπέρ της παραμονής και αυτών που είναι υπέρ της αποχώρησης.
Οι περισσότερες περιφέρειες αναμένεται να ανακοινώσουν τα αποτελέσματά τους τις πρωινές ώρες της Παρασκευής.
Η τελευταία ανακοίνωση των τοπικών αποτελεσμάτων αναμένεται γύρω στις 07:00 τοπική ώρα, 09:00 ώρα Ελλάδας. Θα ακολουθήσουν συγκεντρωτικά στοιχεία για 12 περιφέρειες και στη συνέχεια το τελικό, εθνικό αποτέλεσμα.
Ωστόσο η ώρα της επίσημης ανακοίνωσης των αποτελεσμάτων θα εξαρτηθεί από τη διαφορά μεταξύ του "Remain" και του "Leave".
Το ποσοστό της συμμετοχής στο δημοψήφισμα, το οποίο θα έχει ανακοινωθεί νωρίτερα, μπορεί να προσφέρει μια πολύτιμη ένδειξη για το αποτέλεσμά του. Αν είναι υψηλό μπορεί να ευνοεί το στρατόπεδο του "Remain".
Απουσία exit poll, το βρετανικό ινστιτούτο δημοσκοπήσεων YouGov θα δώσει στη δημοσιότητα μια έρευνα για τα αποτελέσματα του δημοψηφίσματος λίγη ώρα αφότου κλείσουν οι κάλπες, το βράδυ της Πέμπτης, με την ελπίδα ότι θα επαναλάβει την επιτυχία που είχε η πρόβλεψή του για τα αποτελέσματα του δημοψηφίσματος της Σκωτίας, το 2014.
Η ώρα της αφύπνισης για την Ευρώπη
Υπάρχει μια αχτίδα ελπίδας στα σκοτεινά σύννεφα του λαϊκιστικού ευρωσκεπτικισμού που μαζεύονται πάνω από την Ευρωπαϊκή Ενωση. Στις Βρυξέλλες και σε μια σειρά από πρωτεύουσες της Ευρώπης οι ηγέτες γνωρίζουν ότι η ΕΕ πρέπει να ανταποκριθεί στην αυξανόμενη δυσαρέσκεια και ότι - επιτέλους - μπορεί να κερδίσει πολιτικό κεφάλαιο αν το πράξει.
Καταλύτης έχει γίνει η συχνά παράλογη συζήτηση για το «Brexit» στο Ηνωμένο Βασίλειο. Τα επιχειρήματα της εκστρατείας για το «Εξω» είναι συχνά ανακριβή, όταν δεν είναι ψέματα, αλλά η εξαγριωμένη συζήτηση στη Βρετανία για το αν θα παραμείνει η χώρα στην Ευρώπη έχει απογυμνώσει τις βαθιές αδυναμίες της ΕΕ - και έχει αναγκάσει τους ευρωπαίους ηγέτες να σταματήσουν να τις αγνοούν.
Η άνοδος των λαϊκιστικών κομμάτων στην Ευρώπη ασκεί παρόμοιες πιέσεις σε όλη την ήπειρο. Και όμως, αυτά έχουν ελάχιστη πολιτική αξιοπιστία. Αντίθετα, στους Brexiteers του Ηνωμένου Βασιλείου περιλαμβάνονται υπουργοί της κυβέρνησης που παρουσιάζουν τις δήθεν αντιδημοκρατικές διαδικασίες λήψης αποφάσεων της ΕΕ μεταξύ των βασικών ελλείψεών της.
13:50 Mετ' εμποδίων η προσέλευση των ψηφοφόρων στα εκλογικά κέντρα καθώς σε απέραντο ποτάμι έχουν μετατραπεί πολλοί δρόμοι σε Λονδίνο και Εσσεξ λόγω των σφοδρών βροχοπτώσεων που έπληξαν περιοχές της Βρετανίας τις τελευταίες ώρες.
Σύμφωνα με τους αναλυτές ο καιρός πιθανόν να λειτουργήσει υπέρ του Brexit. «Tο ποσοστό συμμετοχής που αναμένεται να κυμανθεί σήμερα στο 80%, είναι έναw σημαντικός παράγοντας στη σημερινή ψηφοφορία καθώς, μια μεγάλη συμμετοχή θα ήταν υπέρ του «Remain». Αν λόγω των προβλημάτων, η συμμετοχή δεν είναι μεγάλη, ενδέχεται αυτό να βγάλει νικητή το Brexit», αναφέρουν.
13:40 Σύμφωνα με νέα δημοσκόπηση της Ipsos MORI την Πέμπτη το 52% των Βρετανών ψηφοφόρων επιλέγουν παραμονή στην Ευρωπαϊκή Ένωση και το 48% τάσσονται υπέρ του Brexit. Να σημειωθεί ότι μετά την δημοσιοποίηση της εν λόγω δημοσκόπησης η στερλίνα ενισχύθηκε έναντι του δολαρίου φθάνοντας στα υψηλότερα επίπεδα των τελευταίων έξι μηνών. Η δημοσκόπηση διενεργήθηκε για λογαριασμό της εφημερίδας Evening Standard σε δείγμα 1.590 ανθρώπων από την Τρίτη έως την Τετάρτη.
13:30 Remain ψηφίζουν οι Γερμανοί. Οι γερμανοί πολιτικοί αλλά και οι γερμανοί πολίτες τάσσονται αναφανδόν υπέρ της παραμονής της Μεγάλης Βρετανίας στην ΕΕ. Τι θα ψήφιζαν όμως οι Γερμανοί εάν πραγματοποιούνταν και στη Γερμανία παρόμοιο δημοψήφισμα;
13:20 Η JPMorgan, η ανάλυση της οποίας έβλεπε προβάδισμα 2 μονάδων στην παραμονή, είναι αρκετά πιο επιφυλακτική, τοποθετώντας τις πιθανότητες του Brexit στο 45%.
13:15 Οι πιθανότητες παραμονής της Βρετανίας στην Ευρωπαϊκή Ενωση (ΕΕ) ανέρχονται σε 84% σήμερα έναντι 16% για το ενδεχόμενο εξόδου σύμφωνα με την εταιρεία στοιχημάτων Betfair. Εχθές, η ίδια εταιρία έδινε ποσοστά 78% για Bremain και 22% για Brexit.Το σίγουρο είναι ότι τα γραφεία στοιχημάτων είναι μέχρι στιγμής οι μεγάλοι κερδισμένοι: Υπολογίζεται ότι έχουν παιχτεί 75 εκατ. ευρώ γύρω από το δημοψήφισμα.
12:50 Ο ηγέτης του βρετανικού, αντιευρωπαϊκού Κόμματος Ανεξαρτησίας (Ukip), Νάιτζελ Φάρατζ κατά την άφιξή του σε εκλογικό κέντρο.
12:45 Τα ταχυδρομεία στην Βρετανία ανακοίνωσαν ότι την Τρίτη έδωσαν τέσσερις φορές περισσότερο συνάλλαγμα από ό,τι την αντίστοιχη ημέρα του 2015.
Ουρές στα γραφεία ανταλλαγής συναλλαγμάτος
12:10 «Θα είναι μία δύσκολη ημέρα για τις αγορές, μέχρι να ανακοινωθούν τα επίσημα αποτελέσματα» σημειώνει η Barclays και προσθέτει: «Φυσικά, στο επίκεντρο θα βρίσκεται η στερλίνα. Αλλά και τα υπόλοιπα ευρωπαϊκά νομίσματα, όπως και η ισοτιμία δολαρίου - γεν, αναμένεται να επηρεαστούν».
12:05 Το βρετανικό νόμισμα ενισχύεται κατά 0,61% στα 1,4796 δολάρια, ενώ ενδοσυνεδριακά άγγιξε και το επίπεδο των 1,4844 δολαρίων - το υψηλότερο των τελευταίων έξι μηνών.
Ο βρετανικός δείκτης FTSE 100 το τελευταίο τρίμηνο
12:00 Στις κάλπες πριν λίγο και η Πρώτη Υπουργός της Σκωτίας Νίκολα Στάρτζον.
11:50 Το βρετανικό δημοψήφισμα κυριαρχεί στον διεθνή ΤύποΟ γαλλικός Monde κυκλοφορεί με εξώφυλλο «Brexit, το "Μη Ηνωμένο" Βασίλειο» στεκόμενος στο ότι οι ψηφοφόροι εμφανίζονται διχασμένοι.
Η Figaro καταφεύγει στον Σέξπιρ και ρωτά «Να Brexit ή να μην Brexit;»
Η Liberation ρωτά «Ποιος είναι μέσα;»
Βραβείο διαπραγματευτικής ικανότητας παρίνει όμως η γερμανική Bild, που προσφέρει στο εξώφυλλο σειρά παραχωρήσεων στους Γερμανούς: «Ψηφίστε να μείνετε και θα αναγνωρίσουμε το επίμαχο γκολ στον τελικό του Μουντιάλ το '66, θα παίξουμε απέναντί σας χωρίς τερματοφύλακα στα πέναλτι του Euro, θα έρθουμε όλοι στα 100α γενέθλια της Ελισάβετ» και, η μεγαλύτερη παραχώρηση όλων, «θα σας κρατάμε τις ξαπλώστρες στα ξενοδοχεία» (μόνιμη διαμάχη μεταξύ βρετανών και γερμανών τουριστών σε ξένες χώρες).
11:11 Δεν καταγράφονται σημαντικά προβλήματα στην ψηφοφορία, αν και ο καιρός είναι βροχερός σε αρκετές περιοχές της χώρας.
11:05 Στο εκλογικό κέντρο και ο Τζέρεμι Κόρμπιν.
11:00 Ο πρωθυπουργός Ντέιβιντ Κάμερον μαζί με τη σύζυγό του ψήφισε δύο ώρες μετά το άνοιγμα της κάλπης.
10:55 Στις διεθνείς αγορές, η στερλίνα κατέγραφε ενίσχυση πριν ενισχυόταν έναντι των υπόλοιπων νομισμάτων, αγγίζοντας στο άνοιγμα των ασιατικών αγορών το 1,4844 δολ. (ενίσχυση κατά 0,4% και στο υψηλότερό της επίπεδο από τον Ιανουάριο). Το χρηματιστήριο στο Λονδίνο άνοιξε με άνοδο 0,6%, ενώ στο πράσινο βρίσκονται και τα υπόλοιπα μεγάλα ευρωπαϊκά χρηματιστήρια. Σταθεροποιητικά το Χρηματιστήριο Αθηνών.
10:45 Τα πρωτοσέλιδα του βρετανικού Τύπου
The Times: «Οι τελικές δημοσκοπήσεις αφήνουν το μέλλον της Βρετανίας στην κόψη του ξυραφιού».
The Guardian: «Τελευταία χαντάκι - ώθηση για να μείνει στην Ευρώπη»
Independent: «Η ημέρα της κρίσης»
FT: «Η ένταση στην Βρετανία πριν από την ιστορική ψηφοφορία για την ένταξη στην ΕΕ»
The Sun: «Μέρα ανεξαρτησίας»
Daily Mirror: «Μην κάνετε ένα άλμα στο σκοτάδι ... ψηφίστε παραμονή σήμερα»
10:10 Κάλεσμα στους Βρετανούς να ψηφίσουν υπέρ της παραμονής στην Ευρωπαϊκή Ένωση απηύθυνε ο Ντέιβιντ Κάμερον. «Ψηφίστε υπέρ της παραμονής, ώστε τα παιδιά και τα εγγόνια μας να έχουν ένα καλύτερο μέλλον», έγραψε ο Βρετανός πρωθυπουργός στο twitter το πρωί της Πέμπτης.
9:50 Οριακό προβάδισμα στο Brexit έδωσαν το απόγευμα της Τετάρτης δύο δημοσκοπήσεις στη Βρετανία, για να έρθουν τη νύχτα ακόμα δύο έρευνες που έφεραν μπροστά την παραμονή στην Ε.Ε., λίγες ώρες πριν ανοίξουν οι κάλπες για το ιστορικό δημοψήφισμα.
Η δημοσκόπηση της Opinium φέρνει μπροστά την έξοδο από την Ε.Ε. με 45% έναντι 44%, την ώρα που η προηγούμενη έρευνα γνώμης της ίδιας εταιρείας την Κυριακή έδειχνε απόλυτη ισοπαλία 44%-44%.
Η εταιρεία TNS δίνει προβάδισμα στο Brexit με 43% έναντι 41% της παραμονής, με το ποσοστό των αναποφάσιστων στο 16%. Στην προηγούμενη αντίστοιχη δημοσκόπηση, πριν από μία εβδομάδα, το Brexit προηγείτο με επτά μονάδες.
Η εταιρεία TNS δίνει προβάδισμα στο Brexit με 43% έναντι 41% της παραμονής, με το ποσοστό των αναποφάσιστων στο 16%. Στην προηγούμενη αντίστοιχη δημοσκόπηση, πριν από μία εβδομάδα, το Brexit προηγείτο με επτά μονάδες.
Η YouGov έδειξε πως η παραμονή προηγείται με 51% έναντι 49% σε μια αντιστροφή των ποσοστών σε σχέση με την προηγούμενη σφυγμομέτρησή της, ενώ το προβάδισμα υπέρ της παραμονής είναι ακόμα μεγαλύτερο στη δημοσκόπηση της ComRes: 48%-42%, αυξημένο κατά πέντε ποσοστιαίες μονάδες.
Τα ποσοστά των αναποφάσιστων κυμαίνονται από 9% έως 16%.
9:00 Άνοιξαν στις 07:00 τοπική ώρα (09:00 ώρα Ελλάδος) οι κάλπες στη Βρετανία για τη διεξαγωγή του δημοψηφίσματος με το οποίο θα κριθεί αν το Ηνωμένο Βασίλειο θα παραμείνει ή θα αποχωρήσει από την ΕΕ.Τα ποσοστά των αναποφάσιστων κυμαίνονται από 9% έως 16%.
Συνολικά 46,5 εκατομμύρια ψηφοφόροι καλούνται να αποφασίσουν για το ευρωπαϊκό ή μη μέλλον της χώρας τους.
Τα εκλογικά τμήματα θα παραμείνουν ανοιχτά ως τις 22:00 τοπική ώρα (24:00 ώρα Ελλάδος), ενώ τα πρώτα αποτελέσματα αναμένονται τις πρωινές ώρες της Παρασκευής.
Με τη λήξη της διαδικασίας, το καθένα από τα 382 κέντρα καταμέτρησης θα συγκεντρώσει τον αριθμό των ψηφοδελτίων και θα ανακοινώσει τα ποσοστά συμμετοχής του εκλογικού σώματος (το τελικό ποσοστό συμμετοχής αναμένεται να ανακοινωθεί στις 05:00 τοπική ώρα, 07:00 ώρα Ελλάδας).
Στη συνέχεια το κάθε κέντρο θα καταμετρήσει τα ψηφοδέλτια και θα ανακοινώσει τον αριθμό αυτών που τάσσονται υπέρ της παραμονής και αυτών που είναι υπέρ της αποχώρησης.
Οι περισσότερες περιφέρειες αναμένεται να ανακοινώσουν τα αποτελέσματά τους τις πρωινές ώρες της Παρασκευής.
Η τελευταία ανακοίνωση των τοπικών αποτελεσμάτων αναμένεται γύρω στις 07:00 τοπική ώρα, 09:00 ώρα Ελλάδας. Θα ακολουθήσουν συγκεντρωτικά στοιχεία για 12 περιφέρειες και στη συνέχεια το τελικό, εθνικό αποτέλεσμα.
Ωστόσο η ώρα της επίσημης ανακοίνωσης των αποτελεσμάτων θα εξαρτηθεί από τη διαφορά μεταξύ του "Remain" και του "Leave".
Το ποσοστό της συμμετοχής στο δημοψήφισμα, το οποίο θα έχει ανακοινωθεί νωρίτερα, μπορεί να προσφέρει μια πολύτιμη ένδειξη για το αποτέλεσμά του. Αν είναι υψηλό μπορεί να ευνοεί το στρατόπεδο του "Remain".
Απουσία exit poll, το βρετανικό ινστιτούτο δημοσκοπήσεων YouGov θα δώσει στη δημοσιότητα μια έρευνα για τα αποτελέσματα του δημοψηφίσματος λίγη ώρα αφότου κλείσουν οι κάλπες, το βράδυ της Πέμπτης, με την ελπίδα ότι θα επαναλάβει την επιτυχία που είχε η πρόβλεψή του για τα αποτελέσματα του δημοψηφίσματος της Σκωτίας, το 2014.
Η ώρα της αφύπνισης για την Ευρώπη
Υπάρχει μια αχτίδα ελπίδας στα σκοτεινά σύννεφα του λαϊκιστικού ευρωσκεπτικισμού που μαζεύονται πάνω από την Ευρωπαϊκή Ενωση. Στις Βρυξέλλες και σε μια σειρά από πρωτεύουσες της Ευρώπης οι ηγέτες γνωρίζουν ότι η ΕΕ πρέπει να ανταποκριθεί στην αυξανόμενη δυσαρέσκεια και ότι - επιτέλους - μπορεί να κερδίσει πολιτικό κεφάλαιο αν το πράξει.
Καταλύτης έχει γίνει η συχνά παράλογη συζήτηση για το «Brexit» στο Ηνωμένο Βασίλειο. Τα επιχειρήματα της εκστρατείας για το «Εξω» είναι συχνά ανακριβή, όταν δεν είναι ψέματα, αλλά η εξαγριωμένη συζήτηση στη Βρετανία για το αν θα παραμείνει η χώρα στην Ευρώπη έχει απογυμνώσει τις βαθιές αδυναμίες της ΕΕ - και έχει αναγκάσει τους ευρωπαίους ηγέτες να σταματήσουν να τις αγνοούν.
Η άνοδος των λαϊκιστικών κομμάτων στην Ευρώπη ασκεί παρόμοιες πιέσεις σε όλη την ήπειρο. Και όμως, αυτά έχουν ελάχιστη πολιτική αξιοπιστία. Αντίθετα, στους Brexiteers του Ηνωμένου Βασιλείου περιλαμβάνονται υπουργοί της κυβέρνησης που παρουσιάζουν τις δήθεν αντιδημοκρατικές διαδικασίες λήψης αποφάσεων της ΕΕ μεταξύ των βασικών ελλείψεών της.
Αδυναμία για γρήγορες αντιδράσεις
Στην πραγματικότητα οι κύριες αποτυχίες της ΕΕ δεν έχουν καμία σχέση με τη δημοκρατία. Το χάος της προσφυγικής και μεταναστευτικής κρίσης, η ανεπαρκής απάντηση της Ευρώπης στην αραβική άνοιξη του 2011, η κρίση της Ουκρανίας τρία χρόνια αργότερα και η επιθετικότητα της Ρωσίας δεν οφείλονται στον τρόπο με τον οποίο παίρνει τις αποφάσεις η ΕΕ. Υπογραμμίζουν όμως την αδυναμία της να αντιδρά γρήγορα και αποφασιστικά. Ακόμη χειρότερα, επισημαίνουν την αποτυχία της να αποτρέπει προβλήματα με συμφωνίες για σαφείς στρατηγικές σε ζητήματα οικονομίας και ασφάλειας.
Για να μειωθεί η αντιπάθεια των ψηφοφόρων προς την ΕΕ θα χρειαστεί ουσιαστική αλλαγή, και αυτή η άβολη αλήθεια αρχίζει να γίνεται αντιληπτή στους κυρίαρχους πολιτικούς της Ευρώπης.
Τι είδους δημοκρατική μεταρρύθμιση θα μπορούσε λοιπόν να γίνει; Η τελευταία φορά που τέθηκε αυτό το ερώτημα ήταν το 2005, όταν Γάλλοι και Ολλανδοί τορπίλισαν στα δημοψηφίσματα την προτεινόμενη Συνταγματική Συνθήκη της ΕΕ. Η ΕΕ ήταν στο απόγειό της εκείνη τη χρονική στιγμή χάρη στο νέο ευρώ και στη φιλόδοξη προς ανατολάς διεύρυνση του 2004. Ετσι οι πιθανότητες εξασφάλισης αλλαγής σήμερα, όταν η ΕΕ βρίσκεται στο ναδίρ της δημοτικότητάς της, φαίνεται εκ πρώτης όψεως ακόμη πιο απίθανη.
Στην πραγματικότητα, το αντίθετο θα μπορούσε να είναι αλήθεια. Οταν το «ευρωπαϊκό σχέδιο» ήταν στην ακμή του, μόνο λίγοι οραματιστές είδαν την ανάγκη για τη συγκέντρωση περισσότερων εξουσιών. Αλλά η πτώση της παραγωγικότητας και η συρρίκνωση του εργατικού δυναμικού της Ευρώπης σηματοδοτούν τον ερχομό ακόμη πιο σκληρών καιρών και ενισχύουν την υπόθεση για μια ΕΕ που θα είναι πιο αποτελεσματική και πιο δημοκρατική.
Για να μειωθεί η αντιπάθεια των ψηφοφόρων προς την ΕΕ θα χρειαστεί ουσιαστική αλλαγή, και αυτή η άβολη αλήθεια αρχίζει να γίνεται αντιληπτή στους κυρίαρχους πολιτικούς της Ευρώπης.
Τι είδους δημοκρατική μεταρρύθμιση θα μπορούσε λοιπόν να γίνει; Η τελευταία φορά που τέθηκε αυτό το ερώτημα ήταν το 2005, όταν Γάλλοι και Ολλανδοί τορπίλισαν στα δημοψηφίσματα την προτεινόμενη Συνταγματική Συνθήκη της ΕΕ. Η ΕΕ ήταν στο απόγειό της εκείνη τη χρονική στιγμή χάρη στο νέο ευρώ και στη φιλόδοξη προς ανατολάς διεύρυνση του 2004. Ετσι οι πιθανότητες εξασφάλισης αλλαγής σήμερα, όταν η ΕΕ βρίσκεται στο ναδίρ της δημοτικότητάς της, φαίνεται εκ πρώτης όψεως ακόμη πιο απίθανη.
Στην πραγματικότητα, το αντίθετο θα μπορούσε να είναι αλήθεια. Οταν το «ευρωπαϊκό σχέδιο» ήταν στην ακμή του, μόνο λίγοι οραματιστές είδαν την ανάγκη για τη συγκέντρωση περισσότερων εξουσιών. Αλλά η πτώση της παραγωγικότητας και η συρρίκνωση του εργατικού δυναμικού της Ευρώπης σηματοδοτούν τον ερχομό ακόμη πιο σκληρών καιρών και ενισχύουν την υπόθεση για μια ΕΕ που θα είναι πιο αποτελεσματική και πιο δημοκρατική.
Ανοιγμα στην κοινωνία των πολιτών
Και αυτό είναι το πιο λεπτό ζήτημα από όλα. Πώς μπορεί η ΕΕ να μετατραπεί σε μια αποτελεσματική, λειτουργούσα δημοκρατία; Εμπόδια στον δρόμο είναι η κυριαρχία 28 χωρών με πολύ διαφορετικές πολιτικές κουλτούρες και μια σειρά από αντικρουόμενα εθνικά και περιφερειακά συμφέροντα. Δεν υπάρχουν προφανή μοντέλα για να ακολουθήσουμε.
Οι περισσότερες από τις εθνικές κυβερνήσεις της Ευρώπης, ανεξάρτητα από την πολιτική τους τοποθέτηση, έχουν από καιρό αντιταχθεί σε μια πιο σύγχρονη και δημοκρατική ΕΕ. Τώρα όμως πρέπει να επιλέξουν μεταξύ του να υπερκερασθούν από ευρωσκεπτικιστικά κόμματα τόσο στην Ακρα Αριστερά όσο και στην Ακρα Δεξιά ή να αντιμετωπίσουν αυτή την απειλή δημιουργώντας μια υπερεθνική δημοκρατία που θα μπορεί να ικανοποιήσει τις θεμιτές ανησυχίες των ψηφοφόρων.
Για να αναχαιτίσει την αυξανόμενη κριτική κατά της «Ευρώπης», η ΕΕ χρειάζεται μια δημόσια ανοιχτή συζήτηση με την κοινωνία των πολιτών, όχι μόνο με μια χούφτα από πολιτικούς εκπροσώπους. Η παραδοχή της πρέπει να είναι ότι η ΕΕ οδεύει προς τη διάλυση και ότι μόνο αν ανταποκριθεί περισσότερο στις ανάγκες και στις απαιτήσεις των πολιτών της Ευρώπης θα μπορέσει να αντιστρέψει αυτή την τάση.
Οι περισσότερες από τις εθνικές κυβερνήσεις της Ευρώπης, ανεξάρτητα από την πολιτική τους τοποθέτηση, έχουν από καιρό αντιταχθεί σε μια πιο σύγχρονη και δημοκρατική ΕΕ. Τώρα όμως πρέπει να επιλέξουν μεταξύ του να υπερκερασθούν από ευρωσκεπτικιστικά κόμματα τόσο στην Ακρα Αριστερά όσο και στην Ακρα Δεξιά ή να αντιμετωπίσουν αυτή την απειλή δημιουργώντας μια υπερεθνική δημοκρατία που θα μπορεί να ικανοποιήσει τις θεμιτές ανησυχίες των ψηφοφόρων.
Για να αναχαιτίσει την αυξανόμενη κριτική κατά της «Ευρώπης», η ΕΕ χρειάζεται μια δημόσια ανοιχτή συζήτηση με την κοινωνία των πολιτών, όχι μόνο με μια χούφτα από πολιτικούς εκπροσώπους. Η παραδοχή της πρέπει να είναι ότι η ΕΕ οδεύει προς τη διάλυση και ότι μόνο αν ανταποκριθεί περισσότερο στις ανάγκες και στις απαιτήσεις των πολιτών της Ευρώπης θα μπορέσει να αντιστρέψει αυτή την τάση.
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου