Μάγκες με τα λεφτά μας! Στα χρόνια της κρίσης στην Ελλάδα, οι τηλεοπτικοί σταθμοί δεν περιορίστηκαν στο ρόλο της ενημέρωσης. Πρωτοστάτησαν στη δημιουργία της ενοχικής αντίληψης πως μαζί τα φάγαμε...

Τρίτη, 14 Απριλίου 2015

Μάγκες με τα λεφτά μας! Στα χρόνια της κρίσης στην Ελλάδα, οι τηλεοπτικοί σταθμοί δεν περιορίστηκαν στο ρόλο της ενημέρωσης. Πρωτοστάτησαν στη δημιουργία της ενοχικής αντίληψης πως μαζί τα φάγαμε...

Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης. Ζουν πάνω από τις δυνατότατες τους
Κώστας Βαξεβάνης – «Hot Doc»

Στα χρόνια της κρίσης στην Ελλάδα, οι τηλεοπτικοί σταθμοί δεν περιορίστηκαν στο ρόλο της ενημέρωσης. Πρωτοστάτησαν στη δημιουργία της ενοχικής αντίληψης πως μαζί τα φάγαμε. Για την κρίση δεν έφταιγαν πολιτικές, τράπεζες, η λειτουργία της ίδιας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά απλώς πως «μαζί τα φάγαμε».

Ακριβοπληρωμένοι τηλεπαρουσιαστές, δηκτικοί τηλεοπτικοί αστέρες, προσπαθούσαν να πείσουν μια χώρα σε απόγνωση πως είχε φταίξει γιατί...

έζησε «πάνω από τις δυνατότητές της». Η απόφαση της κυβέρνησης και του υπουργού Επικράτειας, Νίκου Παππά, να εισπράξει ανείσπρακτα τέλη από τα κανάλια, ξεδίπλωσε μία πραγματικότητα παρανομίας και διαπλοκής, που λειτουργεί ως το χειρότερο κομμάτι της εξουσίας. Η αλήθεια είναι απλή, αλλά δεν θα ειπωθεί ποτέ από τα κανάλια: Τα μεγάλα συγκροτήματα Τύπου στη χώρα ζουν πάνω από τις δυνατότητές τους. Με δανεικά χρήματα, χρέη και με λειτουργία «τζαμπατζήδων». Αυτά, δηλαδή, που οι ίδιοι συχνά, μέσα από τα τηλεοπτικά τους δελτία, κατηγορούν έναν ολόκληρο λαό και την αδυναμία του να ανταπεξέλθει στα οικονομικά βάρη που γεννά η κρίση.

Από το 2008 ως σήμερα, τα συγκροτήματα Τύπου και τα κανάλια έχουν πάρει δάνεια τα οποία ξεπερνούν το μισό δισεκατομμύριο. Ακόμη όμως και αυτό είναι υπό έλεγχο. Το ίδιο το κράτος, με του οποίου τα χρήματα ανακεφαλαιοποιήθηκαν οι τράπεζες και τα δάνεια των καναλιών, δεν γνωρίζει πόσα είναι στην πραγματικότητα αυτά τα δάνεια, αφού οι τράπεζες δεν δίνουν στοιχεία, επικαλούμενες το τραπεζικό απόρρητο. Δηλαδή, όχι μόνο έδωσαν δάνεια, που στην πραγματικότητα είναι θαλασσοδάνεια, όχι μόνο τα ανακεφαλαιοποίησαν με δημόσιο χρήμα, αλλά αρνούνται και να δώσουν στοιχεία, τα οποία ενδεχομένως αποκαλύπτουν και ποινικά αδικήματα.

Όλη την περίοδο της κρίσης, τα κανάλια, παρά τη δυσμενή οικονομική τους θέση και τις ζημιές, συνέχιζαν να δανειοδοτούνται εν αντιθέσει με παραγωγικές επιχειρήσεις, που έβαζαν λουκέτο. Κοιτώντας κάποιος μόνο τα δημοσιευμένα στοιχεία με τα δάνεια των καναλιών (είναι άγνωστο πόσα ακόμη αθροίζονται στην πραγματικότητα), βγάζει το συμπέρασμα πως, για τις τράπεζες, τα συγκροτήματα Τύπου ήταν σημαντικές επιχειρήσεις, οι οποίες δανειοδοτούνταν σα να παρήγαγαν τα απαραίτητα αγαθά για την επιβίωση της χώρας. Στην πραγματικότητα, βέβαια, παρήγαγαν προπαγάνδα.

Θεωρητικά, τα τηλεοπτικά κανάλια είναι φορείς ενημέρωσης. Πρακτικά είναι μία από τις τρεις κορυφές στο ελληνικό τρίγωνο της διαφθοράς και της διαπλοκής. Οι άλλες δύο είναι το πολιτικό σύστημα και η οικονομική ελίτ της χώρας. Η οικονομική ελίτ κάνει επί δεκαετίες ό,τι θέλει στη χώρα. «Επενδύει», καταπατά, παρανομεί και εξουσιάζει. Το πολιτικό σύστημα φροντίζει νομοθετώντας να είναι λειτουργική και αποδοτική η διάθεση που έχουν oι οικονομικοί ολιγάρχες. Και τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, με βασικό μοχλό τα κανάλια, συγκαλύπτουν και αποσιωπούν αυτό που συμβαίνει.

Τα ελληνικά κανάλια, σε αντίθεση ακόμη και με το ψιλικατζίδικο της γειτονιάς, λειτουργούν χωρίς άδεια. Οι κυβερνήσεις συντηρούν αυτό το καθεστώς, χρηματοδοτούν έμμεσα ή άμεσα τα κανάλια με δάνεια και διαφημίσεις του Δημοσίου και έφτασαν στο σημείο να μην εισπράττουν ούτε τα τέλη που ορίζει ο νόμος, την εποχή μάλιστα που έκοβαν το ρεύμα σε όποιον δεν είχε να πληρώσει τη ΔΕΗ. Η ευνοϊκή μεταχείριση των καναλιών είχε βέβαια την πολιτική του ανταποδοτικότητα. Η κορωνίδα της διαπλοκής κυβερνήσεων και καναλιών ήταν η παράδοση των ψηφιακών συχνοτήτων στους ολιγάρχες.

Ο τζάμπας δεν πέθανε, ζει

Αν αυτή τη στιγμή οι καναλάρχες αποφασίσουν να πουλήσουν το σύνολο των περιουσιακών στοιχείων των καναλιών, αδυνατούν να πληρώσουν τα χρέη τους. Παρ’ όλα αυτά, οι τράπεζες συνεχίζουν να δανειοδοτούν τα συγκροτήματα Τύπου με σκανδαλώδη τρόπο.

Μόλις τον Μάρτιο, η «Καθημερινή», με ζημιές που αγγίζουν τα 100 εκατομμύρια τα τελευταία έξι χρόνια και υποχρεώσεις 140 εκατομμυρίων, κατάφερε να εξασφαλίσει ομολογιακό δάνειο 37 εκατομμυρίων. Καμιά τραπεζική ή λογική ανάλυση δεν μπορεί να δικαιολογήσει αυτή την τραπεζική συμπεριφορά. Το συγκρότημα του Αλαφούζου, με μια σειρά δημοσιογράφων, συνεχίζει να επιπλήττει την ποταπή Ελλάδα, που επί χρόνια δανείζεται για να ζήσει.

Από τα δημοσιευμένα μόνο στοιχεία προκύπτει πως μόνο ο ΔΟΛ του Ψυχάρη, ο ΠΗΓΑΣΟΣ του Μπόμπολα, η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ του Αλαφούζου και το MEGA, εξασφάλισαν τα δύσκολα χρόνια της κρίσης 150 εκατομμύρια ευρώ από δάνεια, ενώ απέλυσαν το μισό σχεδόν δυναμικό τους. Ας δούμε όμως αναλυτικά τα συγκροτήματα Τύπου.

ΔΟΛ: Ο δημοσιογραφικός Οργανισμός Λαμπράκη, υπό τον Σταύρο Ψυχάρη, έχει δανεισμό που φτάνει τα 136 εκατομμύρια. Οι υποχρεώσεις της εταιρίας είναι 208 εκατομμύρια. Οι ζημιές, από το 2008 έως σήμερα, ξεπερνούν τα 170 εκατομμύρια.

ΠΗΓΑΣΟΣ: Το εκδοτικό συγκρότημα της οικογένειας Μπόμπολα έχει δανεισμό 184 εκατομμυρίων ευρώ και υποχρεώσεις 223 εκατομμύρια. Οι ζημιές την τελευταία εξαετία είναι 183 εκατομμύρια ευρώ.

ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ: Το συγκρότημα του Αλαφούζου έχει δάνεια 104,5 εκατομμυρίων ευρώ και υποχρεώσεις 137 εκατομμύρια. Οι ζημιές, από το 2008, είναι 93 εκατομμύρια. Παρά τα οικονομικά αυτά στοιχεία, το Μάρτιο πήρε δάνειο 37 εκατομμύρια.

ΤΗΛΕΤΥΠΟΣ: Το κανάλι των εκδοτών έχει δάνεια 123,5 εκατομμυρίων. Στις 23 Δεκεμβρίου 2014, οι δανείστριες τράπεζες πήραν απόφαση να δώσουν παράταση στο Μega για την πληρωμή δόσης 5,9 εκατομμυρίων ευρώ. Στο παρελθόν είχαν επαναχρηματοδοτήσει δάνειο 50 εκατομμυρίων με άλλο ομολογιακό δάνειο.

ANTENNA: Το κανάλι του Κυριακού εμφανίζεται με δανεισμό 131 εκατομμυρίων και συνολικές υποχρεώσεις 259 εκατομμύρια. Το 2013 εμφάνισε ζημιά 16 εκατομμυρίων.

ALPHA: Το κανάλι του Δημήτρη Κοντομηνά έχει δάνεια 58 εκατομμυρίων ευρώ.

STAR: Το κανάλι του Βαρδινογιάννη έχει τον ίδιο δανεισμό με τον Alpha, περίπου 58 εκατομμύρια.

Τραπεζικές εγγυήσεις και κόλπα

 

Η δανειοδότηση των καναλιών γίνεται χωρίς κανόνες διαφάνειας και έλεγχο από το ΕΣΡ. Με το επιχείρημα του τραπεζικού απορρήτου, τα κανάλια δανειοδοτούνται μέσα από μια διαδικασία γεμάτη από νομικά κόλπα και εικονικές εγγυήσεις. Το απλό ερώτημα, πώς είναι δυνατόν επιχειρήσεις με χρηματιστηριακή αξία μόλις μερικών δεκάδων εκατομμυρίων να έχουν δάνεια εκατοντάδων εκατομμυρίων, ως σήμερα δεν έχει απάντηση ούτε από τα ίδια τα κανάλια, ούτε από τις τράπεζες, ούτε και από τις κυβερνήσεις. Κόκκινα στεγαστικά ή καταναλωτικά δάνεια οδηγούνται στη Δικαιοσύνη, αλλά ποτέ τα δάνεια των συγκροτημάτων Τύπου.

Είναι επίσης άξιο απορίας, πώς επιχειρήσεις, όπως τα συγκροτήματα Τύπου που μέτοχοί τους είναι οι υπόδικοι τραπεζίτες Βίκτωρας Ρέστης και Λαυρέντης Λαυρεντιάδης, δεν έχουν ελεγχθεί κατά πόσο έχουν γίνει αποδέκτες προϊόντων εγκλήματος. Αν, δηλαδή, η αγορά των μετοχών τους από τους δύο έγιναν με μαύρο χρήμα. Απ’ ό,τι φαίνεται, η πόρτα της Εισαγγελίας με αυτές των καναλιών, είναι πόρτες που δεν έχουν καμιά επικοινωνία. Μια πρόχειρη αναζήτηση στο ίντερνετ με τη φράση «δάνεια καναλιών» βγάζει 400.000 δημοσιεύματα. Κανένα από αυτά δεν οδήγησε σε μια υποτυπώδη έστω εισαγγελική έρευνα από την πλευρά της Δικαιοσύνης!

Η θεμελίωση του συνεχούς δικαιώματος των καναλιών σε δανειοδότηση, σα να ήταν πετρελαϊκές επιχειρήσεις με τζίρο δισεκατομμυρίων, γίνεται με διάφορα κόλπα. Όλα εξαρτώνται από την διάθεση ή μάλλον τη συμφωνία μιας τράπεζας να εκλάβει ό,τι θέλει ως εγγύηση του δανείου. Είναι σημαντικό για μια τράπεζα να εμφανίζονται εγγυήσεις, έστω και εικονικές, ώστε να μην θεμελιώνεται το άδικημα της απιστίας. Από κει και πέρα, με τη συμφωνία των δύο μερών, οι εγγυήσεις μπορούν να κατασκευαστούν ή να υπερεκτιμηθούν. Περιθώριο αυθαιρεσίας δίνουν οι λεγάμενες άυλες αξίες. Τα κανάλια έχουν άυλα περιουσιακά στοιχεία και παραγωγές, οι οποίες μπορούν να εκτιμηθούν όσο θέλει η τράπεζα. Εκπομπές του παρελθόντος και αρχειακό υλικό, αλλά και τα σήματα και τα διακριτικά των καναλιών, αποτιμώνται όσο επιτρέπει η τράπεζα.
Είναι χαρακτηριστική η περίπτωση του Alter, το οποίο έπαιρνε δάνεια αποτιμώντας εκπομπές όπως τα «Στρουμφάκια» 1,5 εκατ. ευρώ.

Οι τράπεζες δίνουν επίσης τη δυνατότητα στα κανάλια, όταν γίνουν εμφανείς οι αδυναμίες πληρωμής των δανείων, να πάρουν κι άλλα δάνεια ώστε να αποπληρώσουν τα παλιά. Η κατάληξη είναι να δημιουργούνται θαλασσοδάνεια, που στα χαρτιά εμφανίζονται ως ενεργές τραπεζικές διαδικασίες, πλήρως εξασφαλισμένες.

Την περίοδο της κρίσης, οι τράπεζες φρόντισαν, πέρα από τα δάνεια, να χρηματοδοτούν τα κανάλια με διαφημίσεις για να αποπληρώνουν τα δάνεια. Το ζητούμενο δεν ήταν η διάσωση της ενημέρωσης, αλλά η φιλική στάση των συγκροτημάτων Τύπου σε αυτό που ήταν -αλλά δεν κατονομαζόταν ποτέ ως τέτοιο- το σκάνδαλο των Τραπεζών.

Το τέλος των καναλιών και η συγκάλυψη χωρίς τέλος

Με βάση το νόμο 2328/1995, οι τηλεοπτικοί σταθμοί έπρεπε να καταβάλλουν στο ελληνικό Δημόσιο τέλος 2% επί του τζίρου τους. Το τέλος αυτό, το οποίο δεν είναι φόρος, αφορούσε τη χρήση των κρατικών συχνοτήτων από τα κανάλια. Ως σήμερα τα κανάλια ουδέποτε κατέβαλαν στο σύνολό τους όσα όριζε ο νόμος. Είτε υπήρχαν πρακτικές εκπτώσεων από 2% στο 0,1%, είτε δεν πλήρωναν καθόλου για έτη, από το 2011 έως το 2014.

Στις 8 Οκτωβρίου 2012, ο υφυπουργός παρά τω πρωθυπουργώ και υπεύθυνος για θέματα Τύπου, Σίμος Κεδίκογλου, απαντώντας σε σχετική ερώτηση του βουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ Δημήτρη Παπαδημούλη, στη Βουλή, είχε μιλήσει για το τέλος των καναλιών και την παραδοξότητα που παρουσίαζε η υπόθεση. Είπε συγκεκριμένα: «Προσωπικά ο ίδιος, όχι μόνο ως δημοσιογράφος, ως βουλευτής της κυβέρνησης αλλά και της αντιπολίτευσης, ως τομεάρχης ΜΜΕ στη ΝΔ, προσπάθησα να εισχωρήσω στα «άδυτα» του τηλεοπτικού-νομοθετικού σκηνικού και να κατανοήσω μερικές φορές μέχρι και τα ακατανόητα… Αναφορικά με το ποια είναι τα ετήσια έσοδα του Δημοσίου, σας ενημερώνω ότι από το 1995 έως και το 2010 έχουν καταλογιστεί από την αρμόδια υπηρεσία της γενικής γραμματείας Μέσων Ενημέρωσης στους τηλεοπτικούς σταθμούς εθνικής εμβέλειας ποσά συνολικού ύψους 105 εκατομμυρίων ευρώ περίπου, που αντιστοιχεί στο προβλεπόμενο ετήσιο αντάλλαγμα υπέρ του ελληνικού Δημοσίου για τη χρήση των διαύλων ραδιοσυχνοτήτων. Η αρμόδια υπηρεσία έχει ακόμη προβεί σε προβλεπόμενες ενέργειες και έναντι τηλεοπτικών σταθμών, που δεν έχουν υποβάλει στοιχεία, προκειμένου να επιταχύνουν τις διαδικασίες υποβολής τους. Για το έτος 2010 εκκρεμεί η υπογραφή των σχετικών αποφάσεων».
Ο Σίμος Κεδίκογλου είναι σαφής, πως τα κανάλια πρέπει να καταβάλουν τα τέλη, αν και δεν διευκρινίζει αν τελικώς τα καταβάλουν.

Το 2009, ο Προκοπής Παυλόπουλος, ως υπουργός Εσωτερικών, και ο Γιάννης Παπαθανασίου, ως υπουργός Οικονομικών, υπέγραψαν να καταβάλουν τα κανάλια για το 2010 τέλη 0,1 % αντί για 2 %.

Ο Παντελής Καψής, πρώην στέλεχος του ΔΟΛ ως υπουργός Επικράτειας το 2010, αποφασίζει να εισπράξει το μόλις 0,1 %. Ο πρώην υπουργός δήλωσε στο Hot Doc πως «τα ποσά αυτά είχε αποφασιστεί να εισπραχθούν από τους Παυλόπουλο και Παπαθανασίου. Εγώ απλώς υπέγραψα για την είσπραξη. Ο Νίκος Παππάς έχει διαπράξει απάτη εις βάρος μου».

Τα τέλη που έγιναν διαφήμιση κομμάτων και η διάψευση Βούλτεψη

Η αντίδραση των καναλαρχών στην απόφαση του υπουργού Επικράτειας, Νίκου Παππά, να εισπράξει τα τέλη, περιλάμβανε μια σειρά από επιχειρήματα, τα οποία ωστόσο δεν συνοδεύονται από αποδεικτικά στοιχεία. Η Ένωση ιδιοκτητών καναλιών εθνικής εμβέλειας υποστήριξε πως η καταβολή του τέλους συμψηφίστηκε με το διαφημιστικό χρόνο των κομμάτων.

Κατ’ αρχάς, η διαφήμιση των κομμάτων, δηλαδή κάποιων φορέων που δεν ταυτίζονται με το Δημόσιο, δεν μπορεί να συμψηφιστεί με έσοδα του Δημοσίου. Είναι δηλαδή σαν να μην καταβάλουν οι ιδιοκτήτες των γραφείων των κομμάτων εφορία στο ελληνικό κράτος, επειδή μπορεί τα κόμματα να τους χρωστάνε χρήματα! Δεν υπάρχει καμιά πράξη, απόφαση, υπολογισμός ή παραστατικά συμψηφισμού αυτών των δύο κονδυλίων. Με κάποιο περίεργο τρόπο, δηλαδή, χρωστούμενα καναλιών και τηλεοπτικός χρόνος διαφήμισης έφτασαν στο ίδιο ακριβώς ύψος και συμψηφίστηκαν.
Αν πραγματικά οι προηγούμενες κυβερνήσεις έκαναν τέτοιο συμψηφισμό, τότε είναι παράνομες και οι αρμόδιοι υπουργοί πρέπει να διωχθούν για απιστία.

Οι καναλάρχες χρησιμοποιούν επίσης το επιχείρημα πως, από το 2011, δεν πρέπει να πληρώνουν το τέλος, επειδή ήταν σε εφαρμογή η πλατφόρμα της Digea. Η ψηφιακή πλατφόρμα όμως άρχισε να λειτουργεί από το 2014.

Τους καναλάρχες, όμως, διαψεύδει και η ίδια η υπουργός της ΝΔ, Σοφία Βούλτεψη, η οποία φαίνεται να έχει ετοιμάσει σχέδιο απόφασης το 2014 για είσπραξη του τέλους του 2%. Αρα η προηγούμενη κυβέρνηση ακόμα και το 2014, θεωρούσε νόμιμη την είσπραξη του τέλους, απλώς δεν προχωρούσε σε αυτή.

Η απόφαση της κυβέρνησης να προχωρήσει στην είσπραξη 24 εκατομμυρίων ευρώ από τα 9 κανάλια εθνικής εμβέλειας, για 4 χρόνια χρήσης των ραδιοσυχνοτήτων, υποδεικνύει πόσο μεγάλο είναι το σκάνδαλο με την παραχώρηση των ψηφιακών συχνοτήτων στη Digea.

Η Digea κατέβαλε για χρήση των ψηφιακών συχνοτήτων, που αφορούν 110 κανάλια σε όλη την Ελλάδα, για 15 χρόνια, μόλις 18 εκατ. ευρώ. Λιγότερα δηλαδή απ’ όσα πρέπει να καταβάλουν 9 κανάλια για 4 χρόνια. Τα ίδια κανάλια, εκτός Digea, για 15 χρόνια έπρεπε να καταβάλουν τουλάχιστον 90 εκατομμύρια. Συμπεριλαμβάνεται και αυτό το σκάνδαλο στην περίεργη αριθμητική των καναλιών. Δάνεια, χρέη και απολαβές έχουν διαφορετικό μετρικό σύστημα: το σύστημα της διαπλοκής.

Ο ΓΕΝΙΚΟΣ ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ, ΛΕΥΤΕΡΗΣ ΚΡΕΤΣΟΣ, μίλησε ωστόσο στο Hot Doc για χαριστικές μεθοδεύσεις υπέρ καναλιών, που κάποιος τις αντιλαμβάνεται και μόνο από τα πραγματικά γεγονότα: «Το συμπέρασμα που βγάζει κάποιος είναι πως τα κανάλια είχαν ως σήμερα προνομιακή μεταχείριση, που πολλές φορές έφτανε στο σημείο με μεθοδεύσεις να αναιρούνται νόμοι. Ο κύριος Καψής, ως υπουργός, έχει υπογράψει να γίνει το τέλος από 2% μόλις 0,1 %. Αυτό είναι γεγονός και καταγεγραμμένο στις υπουργικές αποφάσεις.

Η κυβέρνηση σήμερα απαιτεί όσα προηγούμενες κυβερνήσεις έχουν νομοθετήσει αλλά δεν εισέπρατταν. Ακόμη και αυτή τη στιγμή, οι καναλάρχες, προκειμένου να μην πληρώσουν, δημιουργούν σύγχυση για το αν είναι τέλος, φόρος, αν έχει συμψηφιστεί με διαφημίσεις κομμάτων, που δεν έχουν σχέση με το Δημόσιο, και άλλα πολλά. Υποστηρίζουν ακόμη πως δεν οφείλουν τέλη από το 2011, γιατί υπήρχε η Digea, όταν είναι γνωστό πως τα σχετικά με τη λειτουργία της πλατφόρμας υπογράφτηκαν το 2014. Ακόμα και σήμερα το ψηφιακό σήμα είναι ζητούμενο σε πολλές περιοχές της χώρας. Η παραχώρηση των συχνοτήτων είναι ένα σκάνδαλο. Για την κυβέρνηση το διακύβευμα δεν είναι όσα έχουν συνηθίσει τα κανάλια, αλλά όσα πρέπει να γίνουν με διαφάνεια και ισονομία. Το θέμα είναι ευρύτερο και απαιτείται ένας διάλογος, για τη ρύθμιση του τηλεοπτικού αλλά και του ιντερνετικού τοπίου».

"vathikokkino"